صندلی خبر مجله اینترنتی
در قانون آیین دادرسی کیفری، عباراتی مانند بزه، بزهکاری، بزه‌دیده و… به‌منظور تعریف مفاهیم مشخصی پیش‌بینی شده‌اند. در این مطلب برگرفته از تحقیقات کتابخانه ای ، می‌خواهیم به پرسش این سؤال که بزه چیست و بزه‌دیده کیست؟ به‌صورت کامل پاسخ دهیم.
بزه چیست؟
همواره انجام جرم منجر به ضرر رساندن به فرد، افراد یا حتی جامعه خواهد شد؛ به همین علت در قانون آیین دادرسی کیفری، برای افراد آسیب‌دیده از وقوع جرم، حق طرح شکایت را در نظر گرفته است،باتوجه‌به این اصل، تعریف بزه به زبان ساده عبارت است از:
به ترک یا انجام رفتاری که منجر به نقض قانون شده و مجازات قانونی را به دنبال داشته باشد؛ بزه یا همان جرم می‌گویند.
باتوجه‌به تعریف بزه، بزهکار نیز، این‌گونه تعریف می‌شوند:
به شخص یا اشخاصی که مرتکب بزه شوند، بزهکار می‌گویند.
بزه‌دیده، به چه کسی می‌گویند؟
قانون آیین دادرسی کیفری در ماده ۱۰ خود، شخص بزه‌دیده را این‌گونه تعریف می‌کند:
“شخص بزه‌دیده، کسی است که در نتیجه انجام اعمال مجرمانه، متحمل زیان و ضرر شده باشد.”
باتوجه‌به این ماده‌قانونی، تعریف بزه‌دیده میتواند برای تمام اشخاص حقیقی و حقوقی جامعه به کار برده شود؛ همچنین آسیب و ضرری که بزه‌دیده متحمل شده است، میتواند مادی یا غیرمادی باشد ، و صد البته این زیان قابل مطالبه خواهد بود .
انواع بزهکاری از نظر قانون، شامل چه مواردی است؟
بر اساس قانون، بزهکاری را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد که عبارت است از:
-
بزهکاری بر علیه افراد:
منظور از جرم علیه افراد، انجام ضرب‌وجرح است؛ خواه این عمل عمدی یا غیرعمدی باشد و این بزه گاهی ممکن است منجر به قتل عمدی یا غیرعمدی نیز، شده باشد.
-
بزهکاری بر علیه اموال:
یکی از انواع بزه، جرم علیه اموال است. منظور از این جرم، مثلا میتواند سرقت اموال به‌قصد تملک آنها باشد که به روش‌های مختلف انجام می‌شود. واردکردن خسارت مالی، خیانت‌درامانت، آسیب به اموال عمومی و… نیز، جزو جرم بر علیه اموال قرار می‌گیرند.
-
بزهکاری بر علیه نظم عمومی اجتماع:
در طول تاریخ‌تمدن‌ها و کشورها قوانین خاصی متناسب بافرهنگ، ادیان، شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و… خود را داشته‌اند. عدم توجه به این قوانین میتواند نظم عمومی جامعه را برهم زده و شخص و اشخاص خاطی، مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند. اعتیاد، انحرافات جنسی، اقدام علیه امنیت ملی و… در دسته جرم علیه نظم عمومی جامعه قرار می‌گیرند.
چنانچه به حقوق کیفری علاقه مند هستید حتما مقاله بایدها و نبایدها حبس تعزیری از تعلیق تا قابلیت خرید را ببینید
نقش شخص بزه‌دیده در وقوع جرم چیست؟
شاید برایتان جالب باشد که بین بزه‌دیدگی و بزهکاری ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ به این معنا که گاهی وجود شرایطی از طرف شخص بزه‌دیده منجر به رخ‌دادن بزه علیه وی خواهد شد. در ادامه به بررسی این عوامل خواهیم پرداخت:
-
تأثیر فرد بزه‌دیده در تشویق بزهکار:
در بعضی از اعمال مجرمانه، افراد بزه‌دیده باعث تحریک افراد بزهکار به وقوع جرم می‌شوند؛ این تشویق به وقوع جرم میتواند به دو صورت تشویق فعال و غیرفعال انجام شود.
-
تشویق فعال بزه‌دیده به اعمال مجرمانه:
در بعضی از پرونده‌ها مشاهده می‌شود که شخص بزه‌دیده برای اعمال جرم به‌صورت محرک عمل می‌کند؛ در بعضی از شرایط در صورت اثبات این امر، ممکن است حتی حکم برائت یا تخفیف برای شخص بزهکار از طرف محکمه صادر گردد. برای مثال:
فردی که در یک نزاع از واژه‌های خاصی برای برانگیختن شخص مقابل استفاده کرده یا ابتدا حمله را شروع کرده است؛ یا وجود شواهدی که نشان‌دهنده همراهی شخص بزه‌دیده با بزهکار در پرونده زنای به عنف را اثبات کند.
-
تشویق غیرفعال بزه‌دیده جرم:
در بعضی از شرایط، وجود ویژگی‌های شخصیتی در فرد بزه‌دیده باعث شده تا مورد بزهکاری قرار بگیرند؛ برای مثال افراد بسیار ساده که سریعاً به همه اعتماد می‌کنند یا انجام عادت‌های وسواس‌گونه مانند احتیاط بسیار زیاد که توجه بزهکاران را به خود جلب می‌کند.
-
تأثیر سبک زندگی افراد در بزه‌دیده شدن:
در بعضی از موارد سبک زندگی افراد، احتمال وقوع جرم و بزه‌دیده شدن را در آنها، افزایش خواهد داد؛ برای مثال:
دخترانی که روابط آزاد دارند؛ هر هفته به مهمانی می‌روند و از مواد مخدر استفاده می‌کنند؛ بیشتر از سایر دختران مورد جرائم خشونت‌آمیز قرار می‌گیرند.
-
تأثیر ویژگی‌های شخصیت فرد در بزه‌دیدگی:
وجود بعضی از عادت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی احتمال بزه‌دیده شدن را به‌صورت چشمگیری افزایش خواهد داد؛ برای مثال:
رهاکردن خودرو روشن یا بدون قفل در خیابان یا عدم حفاظت مناسب از منزل، احتمال مورد سرقت واقع‌شدن را افزایش خواهد داد.
سؤالات متداول:
-
بزه انتسابی یعنی چه؟
منظور از بزه انتسابی این است که به فرد تفهیم شود که برای چه جرمی و در چه دادگاهی احضار شده است؛ سپس درصورتی‌که در دادگاه بزه انتسابی اثبات شود، متهم، مجرم شناخته خواهد شد.
-
به چه کسی شاکی و مشتکی عنه می‌گویند؟
اگر شخص بزه‌دیده از طریق مراجع قانونی درخواست رسیدگی به بزه و احقاق حق خود را نماید؛ شاکی نام‌گرفته و شخص بزهکار نیز، مشتکی عنه نام خواهد گرفت.
-
شاکی خصوصی به چه کسی می‌گویند؟
اگر شاکی در طرح شکایت خود درخواست جبران خسارت وارده از جرم شخص بزهکار را داشته باشد؛ شاکی یا مدعی خصوصی نامیده می‌شود.
جمع‌بندی:
در این مطلب گردآوری شده از تحقیقات کتابخانه ای ، دانستیم که به انجام یا ترک هر فعلی که منجر به نقض قوانین کشور که برای انجام یا ترک آن فعل در قانون، مجازات در نظر گرفته شده باشد، بزه می‌گویند. همچنین به فردی که این فعل را انجام می‌دهد بزهکار و به شخص یا اشخاص آسیب‌دیده، بزه‌دیده می‌گویند.
اگر شخص بزه‌دیده، از طریق مراجع قانونی جهت احقاق حق خود اقدام نماید؛ شاکی و شخص بزهکار متشاکی نام خواهند گرفت.
همچنین دانستیم که بزهکار میتواند، به ۳ صورت مرتکب جرم شود که عبارت است از:
-
بر علیه افراد
-
بر علیه اموال
-
بر علیه اجتماع
حال این سؤال مطرح است که آیا اشخاص بزه‌دیده ممکن است در بزه‌دیدگی خود، نقش داشته باشند؟
پاسخ: بله! اشخاص می‌توانند به‌صورت عامدانه یا غیرعامدانه، احتمال وقوع جرم را افزایش دهند؛ در این مطلب به طور کامل به توضیح این امر، پرداختیم.
حال به نظر شما خواننده گرامی چه عواملی در بزهکاری افراد در جامعه، نقش دارند؟ و آیا امکان کنترل پیشگیرانه برای داشتن یک جامعه سالم و به دور از بزه میسور و مقدور است ؟
برچسب ها : بزه,بزهکار
