شغل مامایی یکی از مهمترین و محترمترین حرفهها در حوزه بهداشت و درمان است که نقش حیاتی در مراقبت از زنان هنگام بارداری، زایمان و دوره پس از زایمان دارد. ماماها بهعنوان متخصصان بهداشت زنان، مسئولیتهای متعددی را بر عهده دارند و با ارائه مراقبتهای لازم به زنان و نوزادان، نقش بسزایی در ارتقا سلامت جامعه ایفا میکنند.
در ادامه به معرفی کارشناس مامایی، شرح وظایف ماما و مهارتهای مرتبط با آن میپردازیم و توضیح میدهیم که کار کارشناس مامایی چیست.
وظایف ماما در دوران قبل بارداری
وظایف ماما در دوران قبل از بارداری بسیار مهم و حیاتی است، زیرا این دوران میتواند تأثیرات بسزایی بر سلامت مادر و جنین در دوران بارداری و پس از آن داشته باشد. اول از همه در پاسخ به سوال آيا ماما دکتر است باید بگوییم خیر. ماماها در واقع با ارائه مشاوره، آموزش و مراقبتهای لازم میتوانند به زنان کمک کنند تا برای بارداری سالم و موفق آماده شوند. برای استخدام ماما مطب زنان کلیک کنید.
در ادامه به توضیح کامل شرح وظایف ماما در دوران قبل از بارداری میپردازیم:
۱٫ بررسی سلامت کلی: ماما باید وضعیت سلامت عمومی مادر را ارزیابی کند؛ مانند بررسی سابقه پزشکی، وضعیت تغذیه، عادات ورزشی و سبک زندگی تا از سلامت و آمادگی مادر برای بارداری مطمئن شود. با این کار ریسک خطرات بارداری کاهش پیدا میکند و سلامت مادر حفظ میشود.
۲٫ تجویز تغذیه و مکملها: متخصص زنان با ارائه مشاوره در مورد رژیم غذایی سالم و متعادل و در صورت لزوم توصیه به مصرف مکملهای ویتامینی و مواد معدنی از سلامت بدن در دوران بارداری مراقبت میکند تا به مادر و جنین صدمهای وارد نشود.
۳٫ توصیه ورزش و فعالیت بدنی: توصیه به ورزشهای مناسب و فعالیتهای بدنی برای بهبود آمادگی جسمی مادر یکی دیگر از وظایف ماما در دوران بارداری است.
۴٫ بررسی بیماریهای مزمن: بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و مشکلات تیروئیدی اثرگذار بر بارداری که ممکن است سلامت مادر را تهدید کنند را باید ارزیابی و مدیریت کند.
۶٫ آمادهسازی جسمانی: تشویق به انجام معاینات پزشکی لازم مانند تستهای پاپ اسمیر و غربالگریهای دیگر که بسیار مهم و حیاتی هستند آمادگی لازم را برای مادر به وجود میآورد.
۷٫ ارجاع به پزشکان متخصص: در صورت لزوم، مادر را به پزشکان متخصص و واحدهای بهداشتی مختلف ارجاع میدهد تا بررسیهای لازم برای درمان مشکلات خاص که ممکن است برای مادر خطر داشته باشد انجام شود.
۸٫ پیگیری منظم: برنامهریزی برای پیگیریهای منظم و معاینات پیش از بارداری برای اطمینان از سلامت کامل زن قبل از بارداری که سلامت مادر و جنین را تضمین میکند.
وظایف ماما در دوران بارداری
وظایف ماما در دوران بارداری بسیار گسترده است. ماماها باید سلامت مادر و جنین را در طول بارداری به طور مرتب پیگیری کنند. در ادامه بهطور کامل توضیح میدهیم که وظایف دوران بارداری ماما چیست:
۱٫ انجام معاینات فیزیکی منظم: در هر ماه بارداری، ماما معاینات فیزیکی کاملی را برای بررسی سلامت مادر و جنین انجام میدهد. این معاینات شامل اندازهگیری فشار خون، وزن، ضربان قلب جنین و معاینه لگن است.
۲٫ انجام آزمایشهای لازم: ماما در طول دوران بارداری، آزمایشهای مختلفی را برای مادر تجویز میکند. این آزمایشها شامل آزمایش خون، ادرار و سونوگرافی هستند.
۳٫ غربالگری و مدیریت عوارض احتمالی: ماما با انجام غربالگریهای مختلف، احتمال بروز عوارض بارداری مانند پرهاکلامپسی، دیابت بارداری و زایمان زودرس را بررسی میکند و در صورت نیاز، مادر را به متخصصان مربوطه ارجاع میدهد.
۴٫ ارائه آموزشهای لازم: ماما در طول دوران بارداری، آموزشهای مختلفی را به مادر در مورد زایمان، شیردهی، مراقبت از نوزاد و سایر مسائل مربوطه ارائه میدهد. ارائه این آموزشها در شرح وظایف کارشناس مامایی یکی از وظایف مهم به شمار میآید.
۵٫ حمایت عاطفی و روانی: دوران بارداری با تغییرات جسمی و روحی متعددی برای مادران همراه است. ماما با صبر و حوصله به صحبتهای مادر گوش داده، به سوالات او پاسخ میدهد و او را از نظر عاطفی و روانی حمایت میکند. حمایت عاطفی و روانی از مادر در شرح وظایف ماما در بلوک زایمان قرار دارد.
۶٫ ارائه مشاوره در مورد تغذیه سالم در دوران بارداری: ماما به مادر در مورد تغذیه سالم در دوران بارداری و مصرف مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت خود و جنین راهنمایی میکند.
۷٫ تجویز مکملهای غذایی: کارشناس مامایی هنگام ویزیت بیماران در مطب مامایی یا درمانگاه میتواند در صورت نیاز، مکملهای غذایی مناسب را برای مادر تجویز کند.
۸٫ آموزش انواع روشهای زایمان: ماما همراه به مادر در مورد انواع روشهای زایمان، مانند زایمان طبیعی و سزارین، اطلاعات میدهد و به او کمک میکند تا روش مناسب زایمان خود را انتخاب کند.
۹٫ تهیه طرح زایمان: ماما به مادر در تهیه طرح زایمان کمک میکند تا خواستهها و انتظارات خود را در مورد زایمان و درخواست حضور مامای همراه یا مامای خصوصی در بیمارستان بهطور کتبی بیان کند. همچنین شرح وظایف مامای همراه را برای حضور در اتاق عمل مشخص میکند.
نقش ماما در مراقبتهای پس از زایمان
مراقبتهای پس از زایمان یکی از مهمترین مراحل در زندگی مادر و نوزاد است. این مراقبتها به منظور تضمین سلامت و بهبودی کامل مادر و نوزاد و همچنین پیشگیری از مشکلات و عوارض احتمالی انجام میشود. در ادامه توضیح میدهیم که در روزهای بعد از زایمان کار ماما چیست:
۱٫ معاینات فیزیکی مادر: ماما بعد از زایمان، معاینات فیزیکی را برای بررسی وضعیت سلامتی مادر انجام میدهد و به سوالهای مادر در دوران نقاهت با صبر و حوصله پاسخ میدهد.
۲٫ ارائه آموزشهای لازم به مادر در مورد شیردهی و مراقبت از نوزاد: ماما به مادر در مورد شیردهی، نحوه تعویض پوشک، حمام کردن، پرستاری و سایر مراقبتهای لازم از نوزاد آموزش میدهد.
۳٫ حمایت عاطفی و روانی مادر: دوران پس از زایمان نیز با چالشهای خاص خود برای مادران همراه است. ماما با صبر و حوصله به صحبتهای مادر گوش میدهد و او را از نظر عاطفی و روانی حمایت میکند.
مهارتها و دانش مورد نیاز یک ماما
مامایی زنان، حرفه ای چالشی است که به دانش عمیق، مهارت های متنوع و تعهد قلبی نیاز دارد. ماماها در طول دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان، در کنار مادران حضور دارند و از سلامت جسمی و روانی آنها و نوزادشان مراقبت می کنند. در این بخش، به طور کامل به شرح مهارتها و دانش مورد نیاز ماما که توسط انجمن علمی مامایی مطرح شد، میپردازیم:
آناتومی و فیزیولوژی زنان
تسلط بر دانش آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی زنان، لگن، غدد درون ریز و سایر اندامهای مرتبط با بارداری و زایمان برای تشخیص و درمان مشکلات و ارائه مراقبت های صحیح به مادران ضروری است.
مراقبت های دوران بارداری
آگاهی از تغییرات فیزیولوژیکی و روانی که در دوران بارداری رخ می دهد، توانایی تشخیص و مدیریت عوارض شایع بارداری، ارائه آموزشهای لازم به مادران باردار در مورد تغذیه، ورزش، زایمان و مراقبت از نوزاد از جمله مهارتهای کلیدی در این زمینه است.
زایمان طبیعی و سزارین
تسلط بر مراحل مختلف زایمان طبیعی، تکنیکهای معاینه داخلی، بررسی وضعیت مادر و جنین، توانایی انجام اقدامات لازم در حین زایمان و تشخیص و مدیریت عوارض زایمان از جمله مهارت های ضروری برای ماماها در این زمینه است.
مراقبت های بعد از زایمان
آگاهی از تغییرات جسمی و روانی مادران پس از زایمان، مراقبت از مادر و نوزاد، ارائه آموزشهای لازم به مادران در مورد شیردهی، تغذیه نوزاد، مراقبتهای بهداشتی و تشخیص و مدیریت عوارض شایع پس از زایمان از جمله مهارتهای مورد نیاز در این زمینه است.
مراقبت از نوزاد
آشنایی با اصول مراقبت از نوزاد، معاینات فیزیکی و غربالگری نوزاد، تغذیه، حمام کردن، تعویض پوشک و سایر مراقبت های لازم از نوزاد از جمله مهارت های مورد نیاز ماماها در این زمینه است.
سلامت زنان
آشنایی با بیماریهای شایع زنان، روش های پیشگیری از بارداری، ارائه مشاوره در مورد بهداشت و سلامت جنسی، تشخیص و ارجاع موارد مشکوک به متخصص زنان از جمله مهارتهای مورد نیاز ماماها در این زمینه است.
مهارتهای ارتباطی
توانایی برقراری ارتباط موثر با مادران، پاسخگویی به سوالات و نگرانیهای آنها، ارائه مشاوره و راهنماییهای لازم، ایجاد فضایی امن و حمایتی مهارتهایی هستند که یک ماما باید بلد باشد. این مهارتها به مادر آرامش خاطر بیشتری در دوران بارداری و حین زایمان میدهند.
صبر و حوصله
ماماها باید در برخورد با مادران در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان صبور باشند و به نیازهای عاطفی و روانی آنها توجه کنند. صبر و حوصله از مهمترین ویژگیهای مورد نیاز رشته مامایی است.
جمعبندی
ماماها با یاری رساندن به مادران در یکی از مهم ترین مراحل زندگی آنها، نقشی حیاتی در سلامت مادر و نوزاد ایفا می کنند. شرح وظایف مامای پزشک خانواده روستایی، شرح وظایف ماما در مرکز بهداشت و شرح وظایف ماما در مطب با یکدیگر تفاوتی ندارد و این افراد در هر جا که باشند وظیفه خود را به خوبی انجام میدهند.
همچنین حقوق ماما در مرکز بهداشت و درمانگاهها و بیمارستان نیز متناسب تجربه و حجم کار مشخص میشود. این افراد متخصص با دانش خود میتوانند به کشورهایی مثل آلمان، کانادا و آمریکا مهاجرت کنند.